وفای تشکیلاتی

به یاد رفقای باوفای اردوی هویزه:

به شرط لیاقت در کربلا نایب‌الزیاره رفقای خادم خواهم بود...

کربلای معلی-اول بهار1392

 

 

چرا انسان­ها هم‌دیگر را رها می­کنند؟

علت رفاقت­های نیمه­راه چیست؟

چرا گروه­ها از ثبات و انسجام دائم و لازم برخوردار نمی­شوند؟

چرا همه­چیز هست و باز کار کامل نیست؟

چه چیزی کم است؟

×××××××××××××××××××××××

از امام حسین در حوزه­ی رهبری قوی­تر؟!

یک سمت "رهبر" است و سمت دیگر "پیروان".

امام حسین به عنوان رهبری الهی و معصوم...

 در کربلا با خیالی راحت از عامل رهبری می­توان مطمئن بود که رهبری کامل کامل است و بی نقص و بی عیب.

پس چرا در این جریان این همه ریزش وجود دارد؟

 مشکل در کجای رهبری است؟

××××××××××××××

همه چیز حاضر است ولی باز نتیجه حاصل نمی­شود.

جمعیت یک دست نیست، هرکس نظر خودش ... و سرانجام و مجلس و محفل و گروه از هم می­پاشد.

همه چیز هست ولی...

همان صفتی که امام حسین برای اصحابش آورد کلید حل معماست.

××××××××××××××××××××××××

مسائلی در علوم انسانی با مدیریت عاشورا

 

ایده‌هایی برای تأمل در علوم انسانی در حوزه عاشورا در کلام رهبری عزیز

مسؤولیت ما و شما این است. امروز دنیا تشنه حقیقت است. این حرفِ یک روحانى یا یک شخصِ متعصّبِ اسلامى نیست؛ بلکه حرف کسانى است که سالها با فرهنگ غربى ارتباط، رفت و آمد، مبادله و حتّى نسبت به آن، حسن نظر داشته‌اند. آنها مى‌گویند که امروز دنیاى غرب در سطوح حسّاسش، تشنه اسلام است. «سطوح حسّاس» یعنى چه؟ فلان جماعت عامى و غافل، یا فرض بفرمایید جماعتهایى که منافعشان به‌شدّت مطرح است - مثل حکّام، دولتمردان، سرمایه‌داران، زراندوزان و زورگویان - بخشهاى کرخ و دیر احساسِ پیکره فرهنگ غرب و جوامعِ غربى‌اند. دانشمندان، متفکّرین، انسانهاى با وجدان، روشنفکران و جوانان بخشهاى حسّاس پیکره جوامع غربى هستند. این بخشهاى حسّاس، امروز تشنه مکتب و درسى از زندگى هستند که آنها را از هزاران دشوارىِ واقعىِ زندگى نجات دهد. خیلى از این مشکلات زندگى، مشکلات واقعى نیست. مشکل واقعى، احساس ناامنىِ روحى، تنهایى، افسردگى، تزلزل و عدم اطمینان و سکینه روحى است. اینها مشکلات واقعى بشر است که در اوج ثروت و شهرت، یک نفر را به خودکشى وادار مى‌کند. جوان، پولدار و داراى امکانات تنّعم و بهره‌بردارى از زندگى است؛ امّا خودکشى مى‌کند. خوب؛ چرا؟ دردش چیست؟ کدام درد است که از بى‌پولى و نداشتن امکاناتِ تمتّعِ جسمانى و لذایذ جنسى هم سخت‌تر است؟ دردى که امروز گریبان جوامع مادّى دنیا و تمدّن غربى را گرفته است، عدم اطمینان، عدم آرامش، عدم نقطه اتّکاى روحى، عدم اُنس و تواصل بین انسانها، احساس غربت، و انکسار است.

 

بخشهاى حساس جوامعى که این دردها را بیشتر احساس مى‌کنند، چشم انتظارند که دست نجاتى بیاید و آنها را از این حالت نجات دهد. در آن‌جاهایى که آگاهى هست، چشمها به اسلام دوخته شده است. البته عدّه‌اى از آنها آگاهى ندارند و اسلام را نمى‌شناسند؛ اما زمینه گرایش به اسلام را دارند. کسانى که اسلام را مى‌شناسند، مشخّصاً روى اسلام تکیه مى‌کنند. یکى از اندیشمندان ایرانى خودِ ما گفته بود - بنده شنیدم آن شخص به رحمت خدا رفته است - که «امروز غرب در جستجوى چهره‌هایى مثل شیخ انصارى و ملّاصدراست.» زندگى، معنوّیات و ارزشهاى آنها، امروز چهره‌هاى غربى و متفکّرین غربى را جذب مى‌کند. منبع زخّار این حقایق و ارزشها، معارف اسلامى، و در قلّه و اوج این معارف، معرفت عاشورایى است. قدر اینها را باید دانست.  (بیانات در دیدار جمعی از روحانیون، 740303)

سبک زندگی ابالفضلی

 

"أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَهِنْ وَ لَمْ تَنْکُلْ "

عباس عباس شد به یمن همین فراز، سبک زندگی ابالفضلی های عالم چنین بوده است، "تا باد چنین بادا!"

"أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَهِنْ وَ لَمْ تَنْکُلْ "

گواهی می دهم که براستی تو سستی نکردی و سر نتافتی ...کوتاهی نکردی و شانه خال نکردی...

دیگر در اوج خستگی ها و کسالت ها اینگونه نام عباس خط شکن خواهد شد:

به برکت حقیقت این مضمون زیارت عباس علیه السلام

××××××

به عباس بودنت اعتماد نکن! به ابوالفضایل بودن تکیه کردن از فضایل تو نیست!

ایده‌هایی برای علوم انسانی با گرایش مطالعات عاشورایی

راه تولید علم از کربلا می‌گذرد...

ایده‌هایی پژوهشی از استاد سنگری

بخش پایانی سخنرانی استاد سنگری در جمع عاشوراییان دانشگاه امام صادق در سال1387 (بخوانید: انتظاراتی از عاشوراپژوهان)

 دریافت فایل سخنرانی

افق‌های جدید و کرانه‌های بدیعی را تماشا خواهید کرد، به امید گشودن زوایایی جدید...

مدیریت عاشورایی، نظرسنجی متفاوت

 

نامردی...

ارزیابی مخاطبین بزرگوار نسبت به صحت یا بطلان این نظریه چیست؟

"نامردی است که کسی چای روضه امام حسین ^{علیه‌السلام} را بخورد و در عنوان پایان‌نامه‌اش نامی از امام حسین نباشد."

 

اگر درست است چرا؟ و اگر نادرست است چرا؟ ( به قول فقهای استدلالی: والمستند فی ذلک...؟)

راهنمایی: ر.ک. به حدیث "ما اجفاکم للحسین" در همین وب

تذکر: تک تک کلمات دقیق انتخاب شده‌اند، حتی عنوان "عنوان"!

         شما هم دقیق بخوانید و دقیق نظر بدهید!

پیام اجتماعی- سیاسی مُهر کربلا

رد پای تربت- نشان حسین- از تولد تا مرگ!

 

دشمن تلاش کرد وجود مبارک حسین علیه‌السلام را از بین ببرد و حتی پیکر و همه آثارش را محو کند،

از لگدکوب کردن پیکر امام زیر سم اسبان تا تخریب و شخم زدن مزار امام...

تا هیچ اثری از آثار حسین نباشد.

و تربت حسین مبارزه‌ای شد تا خود را در همه جا نشان دهد:

از کام بچه شیرخواره که با مهر کربلا آغاز می‌شود تا در کنار کفن مردگان؛

رد پای تربت- نشان حسین- از تولد تا مرگ!

مهر کربلا حاوی همین پیام بزرگ سیاسی اجتماعی برای اثبات حضور و ایفاگری نقش کلیدی در ذره ذره اعمال عبادی فردی تا اجتماعی است.

همه این احکام برای این است که:

گفتمان حسین گفتمان جاری زندگی است.

 

تحشیه:

یادمان نرود ردپای ایمان را در علم که مولا امیرالمومنین فرمود:

بالایمان یُعمر العلم: به واسطه ایمان دانش آبادان است. (نهج‌البلاغه، خطبه 157)

در هنگامه‌ی علم یادمان نرود توسل و نورانیت حسین را.

-اولین تذکر به خود نویسنده-

در "مدیر در مدار کربلا" باید جایی برای این مباحث هم دید.

تلفیق در آیینه کلام رهبری

نگاهی دسته بندی شده به بیانات رهبری عزیز در وادی علوم انسانی

 

باشد که کلام  رسا و پیام رسای سال84 مقتدا نصب العین‌مان شود:

شکى نیست که بسیارى از علوم انسانى، پایه‌ها و مایه‌هاى محکمى در این‌جا دارد؛ یعنى در فرهنگ گذشته‌ى خود ما. برخى از علوم انسانى هم تولید شده‌ى غرب است؛ یعنى به عنوان یک علم، وجود نداشته، اما غربى‌ها که در دنیاى علم پیشروى کرده‌اند، اینها را هم به وجود آورده‌اند؛ مثل روانشناسى و علوم دیگر.

 

خیلى خوب، ما،

 هم براى سرجمع کردن، مدوّن کردن، منظم کردن و نظام‌مند کردن آنچه که خودمان داریم، به یک تفکر و تجربه‌ى علمى احتیاج داریم،

هم براى مواد و پایه‌هایى که آنها در این علم جمع آورده‌اند، به یک نگاه علمى احتیاج داریم.

منتها گرفتن پایه‌هاى یک علم از یک مجموعه‌ى خارج از محدوده‌ى مورد قبول ما، به معناى قبول نتایج آن نیست. مثل این مى‌ماند که شما یک کارخانه را وارد مى‌کنید، آنها با این کارخانه یک چیز بد درست مى‌کرده‌اند، حالا شما با آن کارخانه، یک چیز خوب درست مى‌کنید؛ هیچ اشکالى ندارد.

 

 

 ما تلفیق بین علوم انسانى غربى و علوم انسانى اسلامى، اگر به معناى مجذوب شدن، دلباخته شدن، مغلوب شدن و جوّ زده شدن در مقابل آن علوم نباشد، قبول داریم و اشکال ندارد. ببینید در علوم انسانى، تفکر ایمانى و میراث عظیم و عمیق شما، به شما چه مى‌گوید.

من به شما بگویم، امروز مهمترین نیاز دنیاى اسلام این است که، آن جوهر اسلام ناب و گوهر تابناک - با شکلى که تهمت بى‌سوادى، تحجّر، مقدس‌مآبى و از زمان عقب ماندن و عقب‌مانده بودن دیگر به آن وارد نیاید - بتواند به اهداف خودش برسد؛ ما در دنیاى اسلام و امت اسلامى این را نیاز داریم. حرکت ملت‌ها به سمت این آرمان‌هاى بلند، آن وقت منطقى خواهد شد؛ آن وقت نخبگان جوامع، خودشان سربازان و بسیجیان این راه خواهند شد.

 

 

اگر شما بتوانید گوهر اسلام ناب و آن درخشندگى‌ها را، به آن شکلى که بتواند در جامه‌ى آراسته‌ى علم، خودش را نشان بدهد، ارائه دهید، کار بزرگى که کرده‌اید، این است که راه را براى ورود نخبگان در این میدان‌ها باز کرده‌اید. آمیزش علم و معنویت، علم و ایمان، علم و اخلاق، آن خلأ امروز دنیاست.

دانشگاه اسلامى، علم و ایمان، علم و معنویت، علم و اخلاق را با هم همراه مى‌کند. علم را مى‌آموزد و جهت‌گیرى علم را از اخلاق و ایمان مى‌گیرد. این که گفتند علم با دین مى‌سازد یا نمى‌سازد، این ندیدن منطقه‌ى نفوذ علم و دین است؛(سخنان مقام معظم رهبری در جمع دانشجویان دانشگاه امام صادق علیه‌السلام)

محصول حسینی شدن

 

حسینی شدن باید محصول خود را در همه شئون زندگی نشان بدهد، حتی شأن دانشجویی و ساحت علم

 

اگر امام حسین را ورودی دل‌ها قرار دادیم باید در خروجی نیز رد پایی از او دید

و الا دل‌ها با امام حسین ارتباطی نگرفته است.

فقه الحبیب (تأملی مسأله محور در جمله کلیدی امام به حضرت حبیب)

فقه الحبیب(تأملی مسأله محور در جمله کلیدی امام به حضرت حبیب) لِلّهِ درک یَا حَبیب لَقَدْ کُنْتَ فَاضِلاً تَخْتِمُ الْقُرآنَ فِی لَیْلَة وَاحِدَة!! حبیب خدا تو را پاداش نیک دهد، تو مرد دانشمند و بافضلی بودی و در یک شب یک ختم قرآن می‌نمودی! (جمله امام حسین علیه السلام پس از شهادت حبیب)
مسأله	فرضیه: پاسخ ابتدایی حاصل از مذاق فقهی		مؤید(اثبات)	نتیجه
حضرت این جمله را کجا فرمود؟	در کربلا(مفهوم مخالف: پس در مدینه امام به ستایش  قاریان نپرداخت)		"یک عده بغل دست حسین هم نشسته بودند. نقشه دستشان نبود؛ اشتباه کردند. کی می‌تواند بگوید عبدالله‌بن‌عباس و عبدالله‌بن‌جعفر از اسلام و از محبت خاندان پیغمبر نصیبی نداشتند؟ این‌هایی که در دامان آل پیغمبر بزرگ شده بودند، اما نقشه عوضی دست‌شان بود. نمی‌دانستند آن سرزمینی که باید از آن دفاع بشود و آن نقطه‌ای که باید برایش فداکاری بشود کجاست. نشستند در مدینه به امید آن‌که چهارتا مساله بگویند. اسلام مجسم را، قرآن ناطق را، حسین فاطمه را تنها گذاشتند." (اشک باید رازدار باشد، صفحه 14)	حتی تفسیر قرآن در کنار حسین معنا می‌یابد و نه در مدینه. تفسیرِ قرآنِ حبیب است که شنیدن دارد نه تفسیر مفسران مدینه‌نشین. ما تشنه‌ی شنیدنِ تفسیرِ کربلایی قرآنیم و نه تفسیر مدنی... تفسیر قرآن عاشورا، تفسیر طوفانی آیه‌هاست نه تفسیر عزلت‌نشینی و راحت‌طلبی.
کی به حبیب فرمود؟	روز عاشورا		رساندن "قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ" به فراز " ثُمَّ اسْتَقَامُوا" کاری کربلایی است و الا در غدیر بودند آن‌ها که تنها "یاعلی گفتند و عشق آغاز شد" ولی این عشق، آن‌ها را به کربلا نرساند: إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ الْمَلَائِکَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ(فصلت/30) به یقین کسانی که گفتند: «پروردگار ما خداوند یگانه است!» سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل می‌شوند که: «نترسید و غمگین مباشید، و بشارت باد بر شما به آن بهشتی که به شما وعده داده شده است! زلالِ غدیر را به کربلا رساندن دستاورد عمر هشتاد ساله‌ی حبیب است و نماد استقامت بر این قول حق.	قرآن را تا کربلا کشاندن همراهی قرآن و عترت
حبیب در آن موقع چند ساله بود؟	80 ساله	استقامت	راز عاشورایی شدن و درس بزرگ دوستی در این وادی شگفت اتصال ابتدای آیه به امتداد آن است: "...قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ" را بلافاصله با" ثُمَّ اسْتَقَامُوا" خواندن و عمل کردن! از اول رفاقت با علی وآلش بودن و تا آخر هم ماندن مانند حبیب هشتاد سال با این خانواده بودن و استمرار دوستی خویش را نشان دادن حبیب مصداق "قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ "در غدیر بود به پای حرفی خدایی و رساندن آن به "ثُمَّ اسْتَقَامُوا" در کربلا   إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلَا هُمْ یحْزَنُونَ(الأحقاف/13) کسانی که گفتند: «پروردگار ما الله است»، سپس استقامت کردند، نه ترسی برای آنان است و نه اندوهگین می‌شوند.	آیات را کامل و مجموعه وار دیدن... صدر و ذیل آیات را با هم خواندن و نیز با هم عمل نمودن... "قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ" را با "ثُمَّ اسْتَقَامُوا" دیدن، آن‌چه عده‌ی زیادی آن زمان این‌گونه ندیدند و از نسلشان امروز هم زیاد است! تا هشتاد سالگی، تا آخر خط رقابت بر سر ارزش ها تا آخر عمر
		عاقبت به خیری	در تاریخ، هشتاد سال پر فراز و نشیب را سالم طی کردن مهم است کسی که هشتاد سال برایش همه جور فرصت گناهی مهیا بوده و گناه نکرده... این قصه خیلی بالاتر از شهادت یک جوان نوپاست؛ یک عمر با حسین و قرآن نفس کشیدن یک عمر شهید بودن و نهایتا در کربلا شهید شدن. این میدان هشتاد ساله مرد رقابت می طلبد، یکی مثل حبیب پسر مظاهر را.	قبل از  این که شهید بشیم، یک عمر شهید باشیم،80سال! شهید که "باشیم" خودش مقدمه می‌شود تا شهید هم "بشویم"، انشاءالله
		پیر غلامی	گاه سخن از یک جوان است؛ جوانی که شاید هنوز مجال و فرصتی برای گناه پیدا نکرده اما اینجا سخن از پیرمردی است که هزار موقعیت و فرصت داشته اما ... باز نوکری امام حسین را انتخاب کرده.	اگر جوان بود چه می کرد؟  راستی! ما که جوانی چه می کنیم؟ پایه های رقابت حبیب هم در جوانی بنا گذاشته شد. همراه علی در صفین و نهروان رقابت کردن، مقدمه ای شد برای رقابت در کربلا. حبیب یعنی رقابت در سبک زندگی، آن هم تا آخر خط.
شاخص فضیلت حبیب چه بود؟	اهل قرآن بودن و درک شبرا؟ زیرا...مام یعنی دو چیزقرآن و شب می دانست در جمله کلیدی پایانی به حبیب از فضیلت تلاوت شبانه مستمر حبیب نام برد: فضیلت در آین		از تمام فضیلت هایی که امام در مورد حبیب می دانست در جمله کلیدی پایانی به حبیب از فضیلت تلاوت شبانه مستمر حبیب نام برد: لَقَدْ کُنْتَ فَاضِلاً (چرا؟ زیرا...)تَخْتِمُ الْقُرآنَ فِی لَیْلَة وَاحِدَة!!	فضیلت در آینه این جمله امام یعنی دو چیز: درک حقیقت قرآن و شب
راز تشویق امام؟	در تاریخ قاری زیاد بودند. خیلی‌ها نشستند یک عمر قرآن خواندند اما درباره‌شان کسی نفرمود: لِلّهِ درک یَا فلان!  لَقَدْ کُنْتَ فَاضِلاً تَخْتِمُ الْقُرآنَ فِی لَیْلَة وَاحِدَة! حبیب در زندگی چه می کرد که شایسته "دمت گرم" امام حسین شد؟ لِلّهِ درک یَا حَبیب ...		این جمله را امام در دل میدان به حبیب فرمود، نه در مدینه راحتی و عافیت! هم با قرآن هم با حسین. حبیب در کربلا قرآن خواند نه در عزلت مدینه.	حبیب مدل زندگی جامع با قرآن و عترت است، قرآن و حسین در افق عاشوراییان
علت تشویق؟	انگیزش برای حرکت به سمت فضیلت ها و نیز بیان قانون تشویق امام: هرکس این گونه باشد لایق سپاس امام می شود		لِلّهِ درک یَا حَبیب (چرا؟ چون...) لَقَدْ کُنْتَ فَاضِلاً تَخْتِمُ الْقُرآنَ فِی لَیْلَة وَاحِدَة!! پس هرکس که فضیلت تو را دارد لله درک... تشویق را با علت ذکر نمود تا بیان راه نیز کرده باشد نه فقط تشویق بدون علت از یک نفر، تشویقی از یک نگاه و روش زندگی با نمایندگی حضرت حبیب	بیان روشی برای تشویق هدفمند و انگیزاننده زیر دستان برای حرکت
سبک زندگی منتهی به این تشکر امام؟	پشت بعضی دعا‌‌‌های طلب شهادت، یک جور فرار از کار وتکلیف است؟!: سریع تر شهید شویم تا راحت شویم! اما دعا کن قبل از  این که شهید بشیم، یک عمر شهید باشیم،80سال! شهید که "باشیم" خودش مقدمه می‌شود تا شهید هم "بشویم"،		رقابت در شهادت از اولین موضوعاتی است که برای شهدا به ذهن می‌رسد. اما شهادت یک نقطه نیست. اول: اللهم اجعل محیای محیاست، دوم: ...مماتی ممات محمد وآل محمد است. اول رقابت در زندگی است، آن‌گاه رقابت در شهادت. سبک زندگی حبیب: استمرار در زندگی و انس با قرآن و عترت(کنت...تختم)	فرایند رشد یک شبه نیست، یک جریان است نه یک نقطه
امتیاز حبیب؟	پویایی زندگی رصد لحظه ها و درک موقعیت ها و جامعیت		حبیب به کربلا متصل است، به حسین، به قرآن؛ او دیگر یک شخص نیست. و کسی که به این پشتوانه عظیم برسد همه جانبه است و منشا هزار رنگ و نقش و تصویر... اشخاص توحیدی چنین اند. انسان را در الگوگیری محدود در خود نمی کنند و از خود عبور می‌دهند، تو را در تمام ابعاد وجودی زندگی بالا خواهند برد، رشدی همه جانبه.	آیات را کامل و مجموعه وار دیدن... صدر و ذیل آیات را با هم خواندن و نیز با هم عمل نمودن... "قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ" را با "ثُمَّ اسْتَقَامُوا" دیدن، آن‌چه عده‌ی زیادی آن زمان این‌گونه ندیدند و از نسلشان امروز هم زیاد است! " لِیتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ " را با " وَلِینْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیهِمْ " درک کردن آیات را منظومه‌وار دیدن، همه و همه فضل حبیب است و دین شناسی او.
سلوک حبیب؟	اراده و عزم		هر بار به تابلوی کلام امام و شب های لبریز از بیداری حبیب با قرآن خیره می شوی تلألو درخشان کارش چشمانت را بی تاب می کند. و مگر دیگر چشمان بی تاب بهانه خواب خواهند گرفت؟ هرچه عزم و اراده با حبیب و اعتقاد به او بیشتر باشد بیشتر بهره خواهی برد.	تو بگو کربلا یک اسطوره ... تو بگو حبیب شخصیتی خیالی و افسانه ای مثل قهرمان داستان ها... اما کافی است همین یک جمله در وصفش بیاید بالای سردر اتاق کار بشود عبارت ورودی محل مطالعه: لِلّهِ درک یَا حَبیب لَقَدْ کُنْتَ فَاضِلاً تَخْتِمُ الْقُرآنَ فِی لَیْلَة وَاحِدَة!! آن وقت خواب از چشمان همه رخت خواهد بست.

مدل هوشمندانه امام حسین برای برون رفت از وضعیت موجود زمان خود

فراتر از علم، احیای انگیزه عاشقانه

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «العلم علمان؛ علم الأدیان و علم الأبدان» ( بحارالأنوار، ج1، ص220)

 همگان، حدیث یاد شده را این‏گونه می‏فهمند که علم ابدان، علومی است که پیوند مستقیم با بدن دارد، مانند پزشکی، داروسازی و...، یا به شکلی برای تأمین نیازهای بدنی به کار می‏آید؛ مانند زمین‏شناسی، گیاه‏شناسی، جانورشناسی، کشاورزی، دامداری و... . علم ادیان نیز از علومی است که به دین ارتباط دارد؛ مانند فقه، فلسفه، کلام و تفسیر.

لیکن عارفان متفکّر، این حدیث را به گونه‏ای دیگر تبیین می‏کنند و هر سخن و حدیثی در بیان عارفان، رنگ و بویی تازه می‏یابد. به نظر عارف، فهمیدنی‏های حصولی و دانش‏های مفهومی مربوط به علم ابدان است؛ ولی یافته‏های حضوری و چشیدن‏های شهودی، مربوط به علم ادیان است. از این منظر، حکیم، مفسّر، متکلّم و فقیه با بدن سروکار دارند؛ امّا عارف عاشق با جان سروکار دارد. علم ادیان، یافتنی‏هاست؛ زیرا دین، متن واقعیت و حقیقت است، نه مفهوم. بنابراین، عاشق با علم ادیان پیوند دارد؛ چنان‏که حکیم با علم ابدان مأنوس است.

بشوی اوراق اگر همدرس مایی  که درس عشق در دفتر نباشد

پس، انسان تا می‏فهمد و با علم انس گرفته است، با بدن سر و کار دارد و هنگامی که حقیقت را می‏یابد و با معلوم مرتبط است، با دین به سر می‏برد. او زمانی به واقع دین می‏رسد که یافته باشد.

 

سالار شهیدان، پس از بررسی وضعیت جهان اسلام، دریافت که صرف علم و استدلال حصولی خواهانی ندارد و بازار سخنان حکیمانه، تألیف و تدریس کتاب‏های علمی و تدریس فقه و کلام و تفسیر، کاسد و راکد است. همه این راه‏ها را امامان پیشین پیموده بودند و خود او نیز بیست سال آن را آزموده بود.

آن حضرت عملا  فرمودند: در این زمانه، اندیشه حصولی خواهان ندارد و گوش مردم از شنیدن سخنان عالمانه خسته شده است؛ امّا ندایی از درون، آن‏ها را به آخرت فرا می‏خواند و سامعه باطنی آن‏ها منتظر دریافت صدای هاتف غیبی است. اکنون آنچه جایش خالی است و جهان انتظار آن را می‏کشد، انگیزه است؛ انگیزه‏ای برخاسته از عشق و عاطفه، نه صرف عقل و منطق. با این چراغ می‏توان جهان را روشنایی بخشید و خفتگان را بیدار کرد.

سالار شهیدان، اندیشه مردم را با انگیزه عاشقانه هماهنگ نمود و عقل جهانْ بین را در پرتو نور عشق احیا کرد. کسی که رهبری خویش را به دستان توانای عشق می‏سپارد، مست شراب ناب توحید می‏شود و در راه انجام فرمان‏های الهی، همه دشواری‏ها و خطرها را به جان می‏خرد. (شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، حضرت آیت‌الله جوادی آملی، صفحه 214)