مهندسی پدافند غیرعامل در صحنه عاشورا

از مجید موحدی امین

 

مهندسی محیط بحران
صحنه‌‌‌‌های دفاع مظلومانه حضرت امام حسین(ع) و یارانش در کربلا دارای ابعاد و ارزش‌‌های متنوعی است که با بررسی هر یک از این ارزش‌‌ها باب جدیدی از معرفت نسبت به آن بزرگوار و اصولاً رفتار عمیق ائمه اطهار(ع) گشوده می‌‌شود.
پیام‌‌های معنوی و عظمت و شکوه ایثار این صحنه همچون خورشیدی است که جلوه ستارگان درخشان حرکت‌‌های جانبی را از نگاه ظاهری اولیه می‌‌پوشاند. در حالیکه هر یک از این رفتارهای ضمنی، خود خورشیدی تابان و الگویی ارزشمند در طول تاریخ محسوب می‌‌شوند.
از جمله این ارزش‌‌ها شیوه مدیریت بحران نظامیِ تحمیل شده بر اباعبدالله الحسین و یاران اوست. مدیریت بحران ابعاد گسترده‌‌ای را شامل می‌‌شود که بعد نظامی و دفاعی تنها گوشه‌‌ای از این ابعاد است و بخشی از شیوه‌‌های نظامی آن بزرگوار مجموعه‌‌ای از تمهیدات مهندسی محیط بحران یا پدافند غیرعامل است.
آن حضرت قبل از نبرد عاشورا مراحلی را طی کردند که خلاصه‌‌اش شفاف‌‌سازی حق و باطل و در عین حال همراه با تفکر و تعمق ابتکار عمل از سوی جبهه حق بود. بدین ترتیب هنر بهره‌‌گیری صحیح از حداقل امکانات در مقابل دشمنی که از حداکثر امکانات بهره‌‌مند بود ثبت شد.
مدیریت ذکاوتمندانه عبور از بحرانی بزرگ و تحمل شکستی مقطعی و ظاهری و رسیدن به الگویی از پیروزی پایدار و غرورآفرین در طول تاریخ توسط سیدالشهدا(ع) و یارانش به یادگار ماند.
اصولاً رفتار سالار شهیدان و تمامی همراهان او تا قبل از تاسوعا کاملاً غیرنظامی و به دور از هرگونه مقابله جنگی و نظامی بود به طوری که حضور زنان و کودکان چنین حکایت می‌‌کرد و انگیزه این سفر براساس دعوت‌‌های مکرر بزرگان و نمایندگان اهل کوفه در راستای اهداف فرهنگی آن امام در منطقه کوفه بود. اما پس از اتمام حجت آن حضرت و اجتناب از درگیری با پیشنهاد بازگشت و اصرار جبهه باطل بر تحمیل بیعت یا جنگ ورق برگشت و صحنه تدابیر و تمهیدات مقابله نظامی و جنگی به عنوان بحرانی کاملاً جدی آغاز شد. جالب این‌‌که تمامی زمان اجرای این تدابیر از غروب روز تاسوعا تا صبح روز نبرد یعنی فقط یک شب تا صبح بود. رحمت و درود بر چنین مدیری که در شرایط بسیار سخت تحمیل شده از طرف قدرت نظامی وقت دکترین برتری خون بر قدرت نظامی را طراحی و به خوبی اجرا کرد. در چنین شرایطی آن حضرت و همراهان جملگی می‌‌دانستند که فردا در این مقابله نظامی نابرابر شکست خواهند خورد؛ ولی با همتی کامل و عزمی راسخ در همان محدودیت زمانی یک شب تمامی تمهیدات غیرعامل را درحد ممکن به اجرا درآوردند.

پدافند غیرعامل
پدافند غیرعامل شاخه‌‌ای از مهندسی دفاع محسوب می‌‌شود و