مدیریت عاشورایی تبلور عینی مدیریت جهادی است
نسبت اخلاص، جهاد، عاشورا
بسیاری از مفاهیم علوم انسانی با یکدیگر ارتباط وثیقی دارند، به این معنا که توجه و شناخت یکی به درک مفهوم دیگر یاری می‌رساند.با عنایت به شعار سال93 (که یکی از چهار عنصر آن مفهوم "مدیریت جهادی" است) ارتباط معنادار عمیقی بین سه مفهوم حرکت جهادی، اخلاص و جریان عاشورا احساس می‌شود.
اما از بین این سه مفهوم، "عاشورا" به خاطر مختصات ویژه‌ای که دارد (مثل گره‌خوردگی با باورهای عمومی و همراهی توامان منطق، عاطفه و حماسه و...) از سویی عینی‌ترین و ملموس‌ترین و از سویی دیگر دقیق‌ترین و عمیق‌ترین مفهومی است که با این وسعت و ظرفیت، امکان تبیین مفاهیم دیگر را نیز تسهیل و تسریع می‌نماید؛ و اساسا این ویژگی ممتاز عاشوراست که مخاطب را با سرعت از لایه‌های اولین سطوح(رویین) به دل عمیق‌ترین مفاهیم می‌رساند، بی آن‌که از گرمای لحن هیچ کدام کاسته شود، و تحقق این مهم با وجود عناصر ملموس عاشورا و در گذر مخاطب از الگوی "ملموس به معقول" اتفاق می افتد. پس برای ورود در عرصه مدیریت جهادی باید مدیریت عاشورایی را شناخت آن هم با تاکید بر شناسایی شخصیت‌های آفریننده عاشورا.
به عبارت دیگر مطالعه شخصیت‌های عاشورایی و بررسی جریان هدایت و رهبری آن و دقت در شیوه مدیریت عاشورایی، زمینه ساز تثبیت و تبیین مفهوم مدیریت جهادی است چرا که کربلا و مدیریت عاشورایی تجلی‌گاه بارز مدیریت جهادی است. کوتاه سخن آن‌که برای فهم عالی و دقیق حرکت جهادی بهترین الگو عاشوراست و به همین نسبت مدیران جهادی باید مدیریت عاشورایی را در دستور کار خود قرار دهند.
در ادامه نسبتی از این ارتباط خواهد آمد:
مفهوم اول، جهاد: تمام تلاش و طاقت را برای رسیدن به نهایت کار گذاشتن و منتهای سعی را بذل کردن برای بلوغ غایت در طلب و هدف را گویند.
هو بذل الطاقة و السعی البلیغ الى أن ینتهی النهایة الممکنة و یبلغ غایة وسعه (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج2، ص: 128)
(جَاهَدَ) فِى سَبِیلِ اللّهِ (جِهَاداً) و (اجْتَهَدَ) فى الْأَمْرِ بَذَلَ وُسْعَهُ و طَاقَتَهُ فِى طَلَبِهِ لَیَبْلُغَ مَجْهُودَهُ و یَصِلَ إِلَى نِهَایَتِهِ.( المصباح المنیر،ج2، 112)
و" الجِهَادُ" بکسر الجیم مصدر جَاهَدَ یُجَاهِدُ جِهَاداً و مُجَاهِدَةً، و بفتح الجیم: الأرض الصلبة، و شرعا بذل المال و النفس لإعلاء کلمة الإسلام و إقامة شعائر الإیمان. (مجمع البحرین، ج3، ص31)
مفهوم دوم، اخلاص: «حداقل اخلاص» هم این است که تمام طاقتت در طاعت خدا بذل شود (به شباهت معنا با مفهوم جهاد دقت شود)
اما اخلاص چیست؟ در روایتی از امام صادق(ع) یکی از عالی‌ترین توضیحات برای اخلاص بیان شده. امام صادق(ع) اخلاص را این‌طور توضیح می‌دهند: «کمترین حدّ اخلاص این است که بندۀ خدا تمام طاقت خودش را در طاعت و عبادت خدا بذل کند؛ وَ أَدْنَى حَدِّ الْإِخْلَاصِ بَذْلُ الْعَبْدِ طَاقَتَهُ»(مصباح‌الشریعه/ص37)
اینکه بندۀ مؤمن، تمام تلاش خودش را انجام دهد و از بندگی خدا کم نگذارد «حداقل اخلاص» است نه حداکثر اخلاص! بنابراین «اخلاص» این نیست که اگر کاری کردی، آن کار را به خاطر خدا انجام دهی، بلکه اخلاص این است که «فقط به خاطر خدا کار کنی و برای خدا همه‌کار انجام دهی و لحظه‌ای از کار برای خدا فارغ نباشی». پس اخلاص این نیست که اگر یک‌وقت خواستی صدقه بدهی؛ برای خدا صدقه بدهی، اگر خواستی تلاش کنی؛ برای خدا تلاش کنی و اگر خواستی تفریح کنی یا بی‌کار باشی، برای خودت بی‌کار باشی! این اخلاص نیست. اخلاص یعنی تمام طاقت خودت را برای خدا بذل کنی. یعنی مدام بگویی ـ«خدایا! من می‌خواهم برای تو کار کنم، الان من چکار بکنم؟ من هر لحظه باید برای تو یک کاری بکنم...» یعنی باید اصرار داشته باشی که مدام در خدمت پروردگار باشی، نه اینکه بگویی: «خدایا! اگر کاری پیش آمد برای تو انجام خواهم داد!» یا بگویی: «من سعی می‌کنم اگر خواستم کاری انجام دهم، برای تو انجام بدهم نه برای دیگران!»
شاخص کمترین درجۀ اخلاص: این که بنده برای عمل خودش در پیشگاه خدا هیچ ارزشی قایل نباشد
حضرت در ادامۀ روایت فوق، شاخصی برای بذل طاقت بنده، یا شاخصی برای حداقل اخلاص بیان می‌فرماید: «عمل خودش را پیش خدا ارزشمند نمی‌داند که از خدا اجر بخواهد چون می‌داند اگر خدا حقّ عبودیت را از او بخواهد، او عاجز است و نمی‌تواند جواب بدهد؛ ثُمَّ لَا یَجْعَلُ لِعَمَلِهِ عِنْدَ اللَّهِ قَدْراً فَیُوجِبَ بِهِ عَلَى رَبِّهِ مُکَافَأَةً بِعَمَلِهِ لِعِلْمِهِ أَنَّهُ لَوْ طَالَبَهُ بِوَفَاءِ حَقِّ الْعُبُودِیَّةِ لَعَجَزَ»(همان) یعنی واقعاً برای عمل خودش در پیشگاه خدا ارزشی قایل نیست و اجر و پاداش هم نمی‌خواهد. این شاخص کمترین درجۀ اخلاص بنده است.
پس حداقل اخلاص این است که همۀ طاقت خودت را برای خدا بگذاری و بعد بگویی: «خدایا! من کاری نکرده‌ام!» یعنی خوبی‌های خودت را نمی‌بینی و اجر هم نمی‌خواهی. چون می‌گویی من کاری نکرده‌ام که اجر بخواهم. و اگر دیگران از تو بپرسند: «حالا که می‌گویی من هیچ عملی انجام نداده‌ام، پس برای عالم آخرت می‌خواهی چکار کنی؟» می‌گویی: «می‌نشینم و گریه می‌کنم و از خدا می‌خواهم دست مرا بگیرد، چون من هیچ عمل قابل عرضه‌ای ندارم.» (برداشتی از حجت‌الاسلام پناهیان)
مفهوم سوم، عاشورا: مدیریت عاشورایی تبلور عینی مدیریت جهادی مخلصانه است
اصلاً شما به سراغ دیدن دین‌داری آدم‌های غیرمخلص نروید چون تصور شما از دین‌داری را خراب می‌کند! اصلاً به دین‌دار غیرمخلص نگاه نکنید، چون واقعاً دین‌داری بدون اخلاص، بی‌مزه است. سعی کنید آدم‌های مخلص را پیدا کنید و به دین‌داری آنها نگاه کنید.
وقتی دربارۀ ائمۀ معصومین(ع)، ابالفضل‌العباس(ع)، حضرت زینب(س) یا حضرت رباب(س) تفکر می‌کنید، دربارۀ اخلاص آنها هم فکر کنید. مثلاً فکر کنید حضرت عباس(ع) چه خلوصی داشته که همه به ایشان غبطه می‌خورند؟ و الا صرفاً به خاطر «آب نخوردن» که به کسی غبطه نمی‌خورند. در واقع «شدت اخلاص حضرت عباس(ع)» بود که ایشان را به این مقام بالا رساند. (برداشتی از حجت‌الاسلام پناهیان)
علم‌دار رشید کربلا نماینده این نوع زندگی جهادی مخلصانه است. باید الگوی مدیریت جهادی را با معرفی این سرمشق‌ها شناساند. در زیارت نامه حضرت که از زبان امام صادق جاری شده است، این نوع جلوه به خوبی گواهی داده می‌شود، به این معنا که جلوه‌ای که تعاریفش در ذیل مفهوم جهاد و اخلاص "شنیده" شد در کربلا "دیده" می‌شود:
شهادت می‌دهم که تو براستی کوشش خود را در خیرخواهی کردی و نهایت تلاش خود را در این راه بذل کردی، نتیجه آن شد که خدایت تو را در زمره شهیدان مبعوث کرد. أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَالَغْتَ فِی النَّصِیحَةِ وَ أَعْطَیْتَ غَایَةَ الْمَجْهُودِ فَبَعَثَکَ اللَّهُ فِی الشُّهَدَاءِ (کامل الزیارات؛ النص؛ص257)
با این اوصاف به سراغ دیدن مدیریت‌های غیرعاشوراییِ غیر جهادیِ غیرمخلصانه نروید چون تصور شما از مدیریت را خراب می‌کند! اصلاً به این مدیریت‌ها نگاه هم نکنید، چون واقعاً مدیریت بدون عاشورا و جهاد و اخلاص، بی‌مزه است. سعی کنید مدیران جهادی مخلص را پیدا کنید و به مدیریت آنها نگاه کنید.
مطالب مرتبط:
بررسی شاخص "عزم" در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با رهیافت عاشورایی: مطالعه موردی حضرت ابالفضل‌العباس
عزم ملی و مدیریت جهادی، دو ابزار تحقق اقتصاد و فرهنگ
درنگی مجدد در شعار سال 93 در ایستگاه کربلا|2
با اشعاری در مورد حضرت زهرا و روز مادر به روزیم.
منتظر شما و نظراتتون
یا علی مدد
التماس دعا