اثر محیط در فکر (در اطراف روش های ناگفته تحقیق و پژوهش)
مراقب محیطها باشید؛ حلقه‌هاى فرهنگىِ خاص روى ذهنها اثر میگذارد
محمد
بن ادریس شافعی در سال:150 هجری متولد شده و در سال: 204هجری فوت شده که مجموعاً
پنجاه و چهار سال عمر کرده است، عجیب این است هنگامی که شافعی در مصر فوت کرد،
احمد بن حنبل که وهابی‌ها افتخار می‌کنند که او امام ماست، پیراهن شافعی را شست و
از آبش تبرک جست، ما به ضریح پیغمبر اکرم و ائمه معصومین (علیهم السلام) تبرک می‌جوییم
از نظر آنها شرک است و حال آنکه امام آنها (احمد بن حنبل) به آب پیراهن شافعی تبرک
جست.
جناب شافعی دو نوع زندگی دارد، در موقعی
که در بغداد بوده یک فتوا دارد، وقتی که به مصر می‌رود و محیطش عوض می‌شود،
فتاوایش هم عوض می‌شود ولذا ی فتاوای قدیم دارد در بغداد، و یک فتاوای حدیث دارد
موقعی که در مصر است و این خود دلیل است که محیط در فکر انسان اثر میگذارد، انسان
در یک محیطی به گونه‌ای فکر میکند و در محیط دیگر به گونه‌ای دیگر. (درس خارج فقه
آیت الله سبحانی، قواعد فقهیه،92/11/06)
**************
نکته‌ى دیگرى که به نظر من براى مجموعه‌ى دوستانى که شعر مذهبى میگویند، مهم است، مسئله‌ى تأثیر محیط است.
البته منظور من محیط عمومى جامعه نیست. بدیهى است که محیط جامعه روى انسان اثر
دارد. وضع اقتصادى، وضع سیاسى، وضع اجتماعى، روى هر انسانى یک اثرى میگذارد، روى
شاعر هم اثر میگذارد، طبعاً روى شعرش هم اثر میگذارد؛ این را نمیخواهم بگویم.
محیطهاى خاص، حلقه‌هاى فرهنگىِ
خاص روى ذهنها اثر میگذارد. من میخواهم بگویم شما جوان مؤمنِ مقید و محب
اهل‌بیت که با یک عشق و شورى راجع به اهل‌بیت صحبت میکنید، شعر میگوئید، راجع به
معارف الهى، راجع به توحید، اینجور عاشقانه و زیبا سخنورى و سخن‌سرائى میکنید،
توجه داشته باشید که محیطها شما را به سمت و سوهاى دیگر نکشاند. یعنى خودتان مراقب
خودتان باشید. در این راه به خودتان ثبات قدم بدهید و روزبه‌روز آن را تقویت کنید؛
چون محیطهاى شعرى و هنرى و ادبى روى انسان اثر میگذارد.
من همیشه یک مثالى در ذهنم هست. شاعر مورد نظرم که حالا اسم خواهم آورد، شاعر
بزرگى است؛ محمد جان قدسىِ
مشهدى. ایشان جزو شعراى برجسته‌ى سبک هندى است در دوره‌ى صفویه - قرن
یازدهم - اشعارش جزو قوى‌ترین شعرهاست. من اعتقادم این است که بعد از صائب در آن
سبک، واقعاً مثل محمد جان شاید یکى دو تا بیشتر نباشند. او در مشهد که بوده، یکى از
خادمان آستان قدس و مداح حضرت رضا بوده و شعرهایش شعرهاى دینى است و دیوانش هم پر
از این اشعار است. دیوان حاج محمد جان را نگاه کنید؛ از این قصائد زیاد دارد. او
بعد به هند سفر میکند. همنشینى با امراى هند و سلاطین هند و آن دستگاه‌هاى بى‌بندوبارى
که آن روز بودند، این آقا را کأنه از این رو به آن رو میکند. انسان میتواند این را
در غزلهاى او ببیند. من خیلى اوقات به این فکر هستم. این شعر مال محمد جان قدسى
است:
پارسا در مجلس رندان نشستن خوب نیست
هر که امشب مى نمینوشد به ما منسوب نیست
در چنین فصلى که بلبل مست و گلشن پر گل است
گر همه پیمانه‌ى عمر است خالى خوب نیست
یعنى یک مستِ رندِ الواتِ عرق‌خور تحویل محیط مجموعه‌ى شعرى داده شده؛ از کى؟ از
آن انسانِ پارساى پاکِ متعبدى که در مشهد مدح امام رضا را میگفت! خب، آن محیط
اینجور پرورش میدهد. بنابراین مراقب
محیطها باشید؛ و این هم با ارتباطهاى پیوسته‌ى شما با همدیگر حاصل خواهد
شد. (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعى از شعراى آئینى)
و در این میانه حریم نورانی بهترین محیط است برای رشد اندیشه‌ها و ذهنها و بالیدن
محیطی مثل حریم کربلا
اگر گل نیست، گلاب که هست: اگر کربلا نشد سراغ از "دانشگاه هویزه" که می‌شود گرفت؟!
khademinisu.ir/
