مدیریت لحظه ها در آینه عاشورا

مدیریت لحظه ها در آینه عاشورا



اشاره:

 بی شک زمان به عنوان بعد چهارم و مهمترین عامل در کنار عامل مکان و عاملی برای نظم و به تبع آن مدیریت، نیاز به کنترل و مدیریت دارد. زمان که چون سواری بی رحم می تازد و امکان مهار آن نیست مگر اینکه بتوان خود را با آن همراه ساخت، باری زمان رفته برنمی گردد ولی باید در همین بازه محدود و سیال بتوان خود را با آن هماهنگ ساخت .
از طرف دیگر کربلابه عنوان جاری و زنده ترین حقیقت و بهترین الگوی حیاتی برای تاسی جستن به آن کاملترین حادثه ای است که در طول تاریخ بشر روی داده است و انسان آن را به چشم خود دیده است.
از این رو به علت کامل بودنش لحظه لحظه آن قابل درنگ است و هر تصمیم و حادثه آن درون زمان از نظمی شگرف پیروی می کند و اصلااز این رو الگوست چنانکه امام حسین فرمود:لکم فی اسوه
از این رو باید قوانین و اسرار و رموز آن را شناخت.

کربلامثل آیات قرآن همیشه زنده است و اسرارش نه تنها رو به پایان نیست بلکه چشمه ای زایاست که امکان تدبر در آیه آیه و صفحه صفحه از دل تاریخ آن وجود دارد چنانکه امام سجاد فرمود: ما مغازی پیامبر را مثل آیات قرآن می خوانیم. باری کربلاکه از مغازی پیامبر کمتر نیست، کربلاسوره خداست باید مثل سوره آن را خواند، تا کنون چند تفسیر برای قرآن نوشته اند؟ آیا مطالبش تمام شد؟ کربلاهم مثل قرآن بطونی دارد.
در این مجال هدف آن است که اسرار لحظات حساس آن را درک کنیم به اندازه فهم خویش تا با الگوبرداری از آن اسوه ما نیز در تصمیمات خود با دقت عاشورایی عمل کنیم.

سیبی که به هوا پرتاب می کنیم می چرخد تا سرانجام روی زمین می آید.
سکه ای را که می اندازیم با چرخش خود سرانجام در یک لحظه یک طرف آن به زمین می آید.
عالم، عالم لحظات است.
یک لحظه کل زندگی را عوض می کند.
جایی این جملات را دیدم، برای مقدمه بد نیست، نهایت دقت و زیبایی:
“ارزش یک سال را از دانش آموزی بپرسید که در یک درس مردود شده است.
ارزش یک ماه را از مادری بپرسید که فرزندش را یک ماه زودتر به دنیا آورده است.
ارزش یک هفته را از سردبیر یک مجله هفتگی بپرسید
ارزش یک ساعت را از نامزدهایی بپرسید که برای دیدن یکدیگر انتظار می کشند.
ارزش یک دقیقه را از کسی بپرسید که قطار، اتوبوس و یا پرواز هواپیما را از دست داده است.
ارزش یک ثانیه را از کسی بپرسید که عزیزی را در یک حادثه از دست داده است.
ارزش یک هزارم ثانیه را از کسی بپرسید که یک مدال طلارا در مسابقه المپیک به دست آورده است.
زمان منتظر نمی ماند، هر ثانیه ای که برایت باقی مانده است ارزش زیادی خواهد داشت. جمع کن، خواهی دید که این لحظه ها ارزشمندترین ثانیه های عمرت می شود.”
در یک لحظه سرنوشت رقم می خورد.
کل گردانها و رزمهای شبشان و آن همه سختی ها در جنگ برای یک لحظه است.
چه سری است که حر در یک لحظه عوض می شود ولی عمر سعد نمی تواند ؟ رمز زندگی این دو چیست؟
چرا فرعون نتوانست خود را عوض کند هرچند او هم خواست در یک لحظه خود را عوض کند ولی نتوانست ؟
و هزاران پرسش دیگر که شاید گنجایش این مقاله در حد جوابدهی به اذهان پرسشگر نباشد ولی شاید یک شروعی باشد برای این حرکت:
مدیریت لحظه ها ...
مدیریت فرمانها ...
***
در عاشورا با لحظاتی حساس رو به رو می شویم که هر کدامشان یک نقطه عطف حساب می شوند. آن هم نقطه عطفی برای تاریخ ؛
این دگرگونی های ناگهانی آن قدر اهمیت دارد که حضرت امیر در حکمت هایشان به این امر اشاره دارند:
عزمت الله بفسخ العزائم و نقض الهمم و حل العقود
یعنی خدا را شناختم با همین دگرگونیهای تصمیم انسان و شکستن اراده ها و حل شدن مشکلات بسیاری از این مباحث و سوالات، خود یک مقاله و مقال مجزا می طلبد که بسیاری از منابع آن را تفصیلابحث کرده اند :
چرا امام حسین در حرکت خود به سمت کربلادر روز حرکت کردند ؟
چرا از مسیر اصلی در آن زمان خاص گذشتند ؟
چرا امام حسین شب عاشورا از دشمن فرصت خواست تا جنگ را به فردا صبح موکول کند ؟
چه سری است که بعضی آخرین لحظه وارد عرصه کربلاشدند و شهید شدند مثل هفهاف بن مهند و حتی بعضی بعد شهادت امام به کربلاآمدند و در کربلاشهید شدند ولی عده ای تا آخرین لحظه در کنار امام حسین بودند و پس از شهادت همه یاران و تنها ماندن امام، ایشان را رها کردند مثل طرماح ؟
چه سری است که علی اکبر در اولین زمان خود را به دل معرکه می سپارد و امام هم به او رخصت می دهد؟
چه رازی است که آخرین لحظه علی اصغر خود را می رساند و لبیکش را سر می دهد و از حنجره اش گل واژه های سرخ عشق می تراود ؟
و زیباتر از آن آخرین دم عبدالله هم خودش را می رساند ؟
و چه رازی در این عالم لحظات نهفته است که انسانها در این فاصله کوتاه صبح تا ظهر بعضی این چنین اوج می گیرند و بعضی این چنین سقوط می کنند ؟
اجازه بدهید بحث را قدری متمرکزتر کنیم. محور بحث را در زمان، مقایسه بین تحولات اشخاصی مثل حر با آن سابقه در بازه ای کوتاه از لحاظ زمانی و در مقابل عدم تحول عمر سعد قرار دهیم و پرده از اسرار این لحظات سرنوشت ساز برداریم.
اصلاچرا مردم کوفه برای این حرکت خونین، قرعه به نامشان می خورد و مهر این حرکت به پیشانی اینان می خورد، با اینکه کوفه زمان حکومت امام علی(ع) را درک کرده بود. باز اگر شام برای این حرکت انتخاب شده بود و شامیان، قاتل امام حسین بودند برای آشوبگری شامیان شناخته می شدند. مشکل به ذهن آسانتر می آمد و جوابدهی راحت تر بود ولی چرا کوفه ؟ آن هم با این سابقه درک امام علی ؟
باید گفت تمام این تصمیمات و حرکات به ظاهر ساده وسطحی و کوتاه و سریع آن هم در یک لحظه ریشه در بستری دراز مدت از زمان و پیشینه های تاریخی دارد.
باید این عامل انحطاط کوفه را در گذشته آن دید، کوفیان چه کردند که باعث شد چنین مهر ننگی قتل امام حسین(ع) به پیشانی آنها زده شود؟ راز این سوال این حقیقت بود که: کوفیان چند سال حکومت علی(ع) را درک کردند ولی عاشقش نشدند.
چند سالی علی(ع) در کنار آنها بود، باید درک می کردند، می شناختند و عاشقش می شدند و او را اطاعت می کردند ولی از اطاعتش سرباز زدند و ولی خدا را این گونه تنها گذاشتند و این چنین خاری و ننگ را برای خود خریدند.
تا وقتی که ندیدی یک حکم بر تو جاری می شود و آن گاه که دیدی حکمی دیگر، آن هنگام که حکم را دیدی و سرباز زدی جزای دیگری در انتظار توست همچنانکه حواریون که از عیسی مائده آسمانی خواستند، خدا به آنها فرمود: اگر کسی بعد از دیدن این معجزه ایمان نیاورد او را عذابی می کنم که احدی را اینگونه عذاب نکرده باشم: فمن یکفر بعد منکم فانی اعذبه عذابا لااعذبه احدا من العالمین (115 مائده )
علی (ع) معجزه خدا بود که بر مردم کوفه نازل شد ولی کوفیان از او رویگردان شدند.
چه حقیقتی است که در وجود ولی خداست که پشت کردن به او را این گونه خطرناک می کند و محاسبات را به هم می زند و سبب تغییراتی چنین می شود؟ در این مجال است که ادب حر به آستان امام حسین در آنجا که ذکری از مادر می شود و حر احترام مادر امام را حفظ می کند او را این گونه به فلاح می رساند و در مقابل عمر سعد را که به آستان ولی خدا بی ادبی می کند و در پاسخ امام که فرمود: “به گندم ری نرسی” با طعنه گفت “به جوی آن هم راضی ام” را به پرتگاه خفت می کشاند.
ادب یا بی ادبی در محضر ولی خدا چنان سبب صعود یا سقوط انسان می شود که در چند ساعت یکی را این چنین بالامی برد و به قول خودش از جهنم به بهشت می کشاند و از سوی دیگر دیگری را پست می کند و می کند آنچه را که حتی به خیالش هم خطور نمی کرد: قتل امام زمان0
باری درست است که سرنوشت انسانها در گذشته آنها رقم می خورد و گذشته نردبانی است برای آینده و یک لحظه تصمیم و یک عمل نتیجه اش اوج و فرود انسانهاست اما وجود ولی خدا و توجه یا بی توجهی به او چنان ظرفیتی را دارا است که یک لحظه پشت کردن یا یک لحظه رو کردن به او سرنوشت انسان را به کل عوض می کند و نمودار حرکت انسان را سرعت سیر وشتابی بیشتر می دهد حال یا در صعود و یا در نزول . امام چنان موثر است که در چند ساعت عده ای به اوج کمال می رسند با عنایت ولی خدا و عده ای در حضیض ذلت می افتند با پشت کردن به ولی خدا.
این گونه ولی خدا نقش در زمان می گذارد که درک او درک والای زمانهاست از این روست که در ادبیات دینی این قدر درک امام مهم است.وحتی فرمودند زمان ما هستیم ونیز فرمودند با زمان ها دشمنی نکنید.
پس بهره گیری از زمان در کربلابه بهره گیری از ولی خدا گره می خورد و این درسی است که عاشورا به عاشورائیان تاریخ می دهد. اینجاست که اگر عمرت را هم به پای ولی خدا بریزی خطا نکرده ای -و چه می گویم- جز خیر و خوبی نکرده ای. باری ولی خدا کریم تر از آن است که کسی برای او حرکت کند و وقت بگذارد ولی ولی خدا به او توجهی نکند و لو حر گناهکار باشد.
و اذا حییتم بتحیه فحیوا باحسن منها او ردوها ...(86 نسا.)

سید علی اصغر علوی

روزنامه رسالت، شماره 6611 به تاریخ 11/10/87، صفحه 17 (حرف امروز)